Skip to content

η φωνή του Γουσταύου

160 έτη οινικής επικοινωνίας της Achaia Clauss μέσα από τα αρχεία της

Η οπτική γλώσσα
της Αχαΐα Clauss

Η Αχάια Κλάους αποτελεί ένα από τα σημαντικά κεφάλαια της οινικής και της βιομηχανικής ιστορίας του τόπου μας. Έναντι άλλων ανάλογων περιπτώσεων, διατηρεί εξ αρχής ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Είχε την σοφή πρόνοια να δημιουργήσει έγκαιρα και να οργανώσει συστηματικά και μεθοδικά το ιστορικό της αρχείο. Μικρό μόνο αλλά πολυσήμαντο μέρος του αρχείου αυτού, είναι το αρχείο οπτικής επικοινωνίας της Αχάια Κλάους, όπου καταγράφεται με ενάργεια η οπτική της γλώσσα, όπως ισορροπεί με ζηλευτή αρμονία ανάμεσα στη σύγχρονη έκφραση και την ιστορική παρακαταθήκη.

Πρόκειται για ένα αρχείο που παρακολουθεί οριζοντίως και καθέτως ολόκληρη την διαδρομή της ιστορικής οινοποιίας από την ίδρυσή της μέχρι τις μέρες μας. Καλύπτει το σύνολο των εφαρμογών οπτικής επικοινωνίας που υιοθέτησε η εταιρεία, τόσο στην οπτική εικόνα των προϊόντων της, όσο και στην οπτική γλώσσα της ευρύτερης επικοινωνίας με το μεγάλο κοινό της, εγχώριο και διεθνές, βασιλικό και λαϊκό, επώνυμο και ανώνυμο.

Το αρχείο περιλαμβάνει τεκμήρια από ολόκληρο το φάσμα εφαρμογών της οπτικής επικοινωνίας που ήσαν διαθέσιμες κατά εποχή και κατά περίπτωση. Τέτοια τεκμήρια είναι οι ετικέτες και εν γένει οι συσκευασίες, οι διαφημιστικές καταχωρήσεις στον εγχώριο και τον διεθνή τύπο, ειδικές διαφημιστικές κατασκευές, φωτογραφικό υλικό από συμμετοχή σε εκθέσεις, φωτορεπορτάζ από εκδηλώσεις και δράσεις προώθησης. Κορυφαίο τεκμήριο από πολλές απόψεις είναι το περιοδικό της Αχάια Κλάους, από το οποίο διαθέτουμε το σύνολο των 236 τευχών που κυκλοφόρησαν από το 1964 έως το 1986. Επιπλέον πολύτιμο υλικό, συχνά αποκαλυπτικό και ενδεικτικό των προβληματισμών στην επικοινωνιακή στρατηγική της εταιρείας, είναι το υλικό του παρασκηνίου. Πρόκειται για τους αφανείς ήρωες της οπτικής επικοινωνίας: προσχέδια ετικετών, σκαριφήματα καταχωρήσεων τύπου, κλασικές χειροποίητες μακέτες με ριζόχαρτο και οδηγίες, σκίτσα και εικονογραφήσεις, δοκίμια και χρωμαλίνες, διαφημιστικές προτάσεις που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ και ιδέες που απορρίφθηκαν.

Το αρχειακό υλικό βρίσκεται στις περισσότερες περιπτώσεις σε καλή κατάσταση. Είναι ήδη αρχικά ταξινομημένο και προστατευμένο επαρκώς. Ωστόσο, η ψηφιοποίηση και η μηχανογραφημένη ταξινόμηση και τεκμηρίωση, πέραν της σωστικής αξίας, διευκολύνει την ερευνητική πρόσβαση, εξασφαλίζει την απρόσκοπτη μελέτη και επεκτείνει τις δυνατότητες χρήσης και αξιοποίησής του.

Στο αρχείο αποτυπώνονται γλαφυρά διακριτές και αναγνωρίσιμες περίοδοι της ιστορίας της οπτικής επικοινωνίας. Καταγράφονται οι καλλιτεχνικές και διαφημιστικές τάσεις, τόσο της ελληνικής όσο και της διεθνούς σκηνής. Η οπτική γλώσσα της Αχάια Κλάους παρακολουθεί τα κυρίαρχα αισθητικά πρότυπα και τα καλλιτεχνικά ρεύματα, εναρμονίζεται με την περιρρέουσα κοινωνική πραγματικότητα και συγχρονίζεται με την τεχνολογική πρόοδο. Η σχεδίαση των ετικετών ενσωματώνει τις εξελίξεις στους τομείς της τυπογραφίας, της γραφιστικής και της διαφήμισης. Αξιοποιούνται περίτεχνα τυπογραφικά εργαλεία, επιστρατεύονται τολμηρές εικονογραφήσεις, υιοθετούνται απαιτητικές τεχνικές επεξεργασίες. Όπως άλλωστε προκύπτει από την τεκμηρίωση του αρχειακού υλικού, η Αχάια Κλάους συνεργάζεται με κορυφαίους επαγγελματίες και επιστήμονες της επικοινωνίας ― εικαστικούς και καλλιτέχνες, χαράκτες και γραφίστες, φωτογράφους και κειμενογράφους, λιθογράφους και τυπογράφους, διαφημιστές και επικοινωνιολόγους.

Ταυτόχρονα, η Αχάια Κλάους “ακούει” τον κόσμο. Αφουγκράζεται την επικαιρότητα και σέβεται τις ιστορικές συγκυρίες σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Η ετοιμότητα αυτή και η ευέλικτη προσαρμογή στον παλμό της εποχής, αντικατοπτρίζεται τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή της οπτικής γλώσσας, ιδίως εκείνης των διαφημίσεων.

Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα τεκμηρίου και ειδική περίπτωση μελέτης, αποτελεί η διάσημη ετικέτα της Μαυροδάφνης. Πρόκειται μία από τις λίγες εκείνες ετικέτες που έχουν επιτύχει να παραμένουν –τόσο στην συνείδηση του απλού καταναλωτή όσο και στο συλλογικό υποσυνείδητο της αγοράς– ίδιες και απαράλλαχτες εις το διηνεκές, αναγνωρίσιμες “με κλειστά μάτια”. Και πράγματι, μόνο με κλειστά μάτια θα μπορούσε να είναι ίδια η ετικέτα της Μαυροδάφνης του 19ου αιώνα με τη σημερινή. Προφανώς δεν είναι. Είναι όμως γοητευτικό να παρακολουθήσουμε και να αποκωδικοποιήσουμε αυτή την αργόσυρτη, υπομονετική και προσεκτική διαδικασία εξέλιξης της ετικέτας μέσα στην αιωνόβια πορεία της Μαυροδάφνης. Μια εμπειρία η οποία, μέσα από την ψηφιοποίηση του αρχείου οπτικής επικοινωνίας της Αχάια Κλάους, είναι πλέον εφικτή.

Ευάγγελος Κασσαβέτης
 Σύμβουλος Οπτικής Επικοινωνίας, Ερευνητής
Previous
Next

Η Συλλογή

Μετρώντας 160 έτη ζωής, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πλέον το πολιτιστικό «αποτύπωμα» της ΑΧΑΪΑ CLAUSS συναγωνίζεται το παραγωγικό της. Μέσα από το ιστορικό αρχείο της εταιρείας το οποίο με ιδιαίτερο ζήλο τηρεί από τις πρώτες της ημέρες (απότοκος της σχολαστικότητας της Βαυαρικής της καταγωγής), ξεπηδά όλη η σύγχρονη ελληνική ―αλλά και διεθνής― ιστορία, σχεδόν από συστάσεως Ελληνικού κράτους. 

Στην παρούσα δράση παρουσιάζεται ένα μικρό υποσύνολο των πραγματικά χιλιάδων πολύτιμων τεκμηρίων, εστιάζοντας στην οπτική επικοινωνία της εταιρείας και πώς αυτή επηρεάστηκε από τις διεθνείς τάσεις και κινήματα της τέχνης, του design και της διαφήμισης, όντας ο μοναδικός «μάρτυρας» που κατόρθωσε και διεμβόλισε τόσες δεκαετίες με την ίδια ζωηρότητα και φρεσκάδα όπως αυτή με την οποία ξεκίνησε ο Γουσταύος Κλάους τόσο καιρό πριν.

Περιηγηθείτε στη συλλογή

Συσκευασίες Οίνων

Διαφημιστικό Υλικό

Φωτογραφίες

Ετικέτες Φιαλών

Περιοδικό Αχαΐα Clauss

Διάφορα Λυτά Έγγραφα

Αναζητήστε στη συλλογή

Το Οινόκαστρο

Η τέλεια διάταξη των αμπελώνων του Clauss, έτσι όπως φαίνονται, σε φωτογραφίες του τέλους του 19ου αιώνα, να περιβάλλουν το οινοποιείο, αναδεικνύουν την «ΑΧΑΪΑ CLAUSS» σε ένα θεαματικό χώρο, που όμοιός του δεν πρέπει να υπήρχε μέχρι τότε στην Ελλάδα. Αλλά το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι η αρχιτεκτονική του οινοποιείου: Η οικοδόμηση ενός πύργου σε σχήμα κωδωνοστασίου, με μικρά ανοίγματα, θα χρησίμευε ως καταφύγιο των εργαζομένων του κτήματος σε καιρό επιδρομής κακοποιών στοιχείων.

Ταυτόχρονα, όμως, μέσα από αυτούς τους αρχιτεκτονικούς τύπους, ο Κλάους εισήγαγε στην Ελλάδα την οικονομική και πολιτισμική έννοια του «οινικού πύργου», του Chateau viticole, έτσι όπως καλλιεργήθηκε και υλοποιήθηκε στην περιοχή του Μπορντώ, δημιουργώντας σταδιακά ένα αρχιτεκτονικό σύνολο που στο τέλος του 19ου αιώνα, έχει αποκτήσει το μέγεθος ενός μικρού χωριού. Άλλωστε οι πύργοι εγγράφονται πολύ νωρίς στην οινική εικόνα της «ΑΧΑΪΑ CLAUSS», όπως φαίνεται στα χρωμολιθογραφημένα επιστολικά δελτάρια της δεκαετίας του 1890, ως τεκμήριο κύρους και ποιότητας των προϊόντων της.

Σήμερα, έχουν ανεγερθεί εκσυγχρονισμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις σε εκτάσεις πλησιόχωρες, απομακρυσμένες όμως από το «ιστορικό κέντρο» της εταιρείας, η Διοίκηση της οποίας επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στην προστασία, αναπαλαίωση, λειτουργική μετασκευή και αξιοποίηση των παλαιών, πετρόχτιστων οικημάτων που δικαίως, έχουν χαρακτηριστεί από τις αρμόδιες κρατικές Αρχές σαν «διατηρητέα μνημεία».

Εικονική Περιήγηση στο Οινόκαστρο

Η ΔΡΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ